Het Van Abbemuseum heeft tot mijn plezier de 'retro-innovatie' ontdekt. Het opnieuw opstellen van een al eerder gemaakte tentoonstelling. In het Van Abbemusem is op zaterdag 28 november jl. de reprise te zien van de Zomeropstelling uit 1983, toen samengesteld door Rudi Fuchs, de toenmalige directeur van het museum. Gelukkig was'de 'oude meester' er nu zelf opnieuw bij betrokken, immers hij is nog 'alive and kicking', actief en vitaal en zo te zien heeft de "oude vos" (een onvermijdelijke woordspeling in dit geval) er van genoten. Aan het eind van het publiciteitesfilmpje solliciteert hij openlijk naar meer.
De huidige directeur Cjarles Esche zelf, verontschuldigt zich een klein beetje dat hij toen in 1983 als negentienjarige de tentoonstelling niet heeft gezien, kunnen zien. Hij was toen zelfs nog niet eerder naar Nederland gekomen om bijvoorbeeld Amsterdam te zien... In 1983, precies voor de zomer studeerde ik af en misschien daarom, maar ik kan me dingen uit deze zomeropstelling nog wel herinneren. Natuurlijk er is van alles anders en heel precies weten doe ik het natuurlijk ook niet meer, maar de combinaties van bepaalde werken zijn mij wel bij gebleven en het verrast me als die herinnering dan zo bij me terug komt.
Opvallend waren de speficieke combinaties en die nu nog steeds actueel aandoen die gemaakt waren door Fuchs. In vorm de tentoonstelling per zaal zo samenstellen met een ruime opzet, met ruimte voor de kunstwerken om te ademen en zo in een gezamelijke atmosfeer het karakter van een zaal te bepalen. Die specifieke overgangen en combinaties van werken en kunstenaars, dat was helemaal zoals ik dat ben gaan herkennen als de hand van Rudi Fuchs.
Wat verder opvalt, is natuurlijk de rust. Rust omdat er geen video- of installatiekunst is opgesteld in de zalen van de oud-bouw, die zo met hun eigen rumoer hun aanwezigheid bekrachtigen. Als je dat dan op je in laat werken, merk je op eens hoeveel er veranderd is in de opstellingpraktijk van hedendaagse kunst in vergelijking met 1983. De rust en balans van een dergelijke gewogen opstelling met verrassende combinatie, was toen zoals Rudi Fuchs het zelf verwoordt, vernieuwend en mensen vonden het zelfs te leeg en moesten hier nog aan wennen. Iedereen die vaker in een museum komt, begrijpt direct wat we in de jaren negentig aan rust zijn kwijt geraakt. Tegenwoordig is geen tentoonstelling meer compleet zonder multimediale toevoegingen zoals met video, soundmachines of ander installaties, die vanuit zichzelf met geluid, beweging, media, nadrukkelijk hun aanwezigheid onderstrepen.
Ik vind het een aantrekkelijk concept om binnen alle gegeven beperkingen nog eens terug te gaan naar een tentoonstellingsconcept van ongeveer vijfentwintig jaar geleden, juist nu de oorspronkelijke maker er ook nog bij betrokken kan zijn zoals hier. Het resultaat is opmerkelijk, natuurlijk hebben de kunstwerken mogelijk door de tijd heen een andere lading gekregen, kijken we anders aan tegen de reputatie van sommige kunstenaars, maar alles binnen zijn nieuwe context in blijkbaar toch weer stimulerend en inspirerend. Kijk, en dat is nu net wat 'retro-innovatie' beoogt en dus ook in het museum. Naast de andere opstelling van Play Van Abbe in de nieuw-bouw belooft het weer een aantrekkelijk project te worden voor de komende 18 maande rond de collectie van het Van Abbemuseum zelf wat inzoomt op de presentatie praktijk. Juist om daarin aanwijzingen te ontdekken om uit te reiken naar de toekomst.
"Wat is de rol van een kunstmuseum in de 21e eeuw? Wat zijn de codes in een museum en in welke mate zijn wij ons bewust huervan? Hoe hebben deze codes zich ontwikkeld en gelden ze nu nogsteeds? Kunnen we ze zichtbaar maken? Ze veranderen en ermee spelen?" zoals het team van het Van Abbe dit zelf vewoordt.
Een aantrekkelijk uitgangspunt voor een veelzijdig programma over de aard en rol van het museum, de kunst en de collecties, de bezoekers, de kunstenaars en de medewerkers. Waar past u? Charles Esche zegt op over een blijkbaar door hem al opgevallen verschil: "Ik denk dat Rudi vertrekt vanuit de vorm, richting inhoud en ik juist uitga van de inhoud, om bij de vorm uit te komen. Dat is het wezenlijke verschil tussen ons." Was dat u ook al opgevallen?
Als je het zo bekijkt, krijgt het bijna het aantrekkelijke karakter van een dubbel cartoon zoals je die vroeger en nu ook nog wel in veel dagbladen aantrof: "Zoek de tien verschillen". Okay, dat klinkt misschien een beetje plat, maar dat is natuurlijk wel een prachtig speels gegeven. Iets wat hier in Brabant heel goed te beoefenen is met de grote diversiteit tussen de verschillende musntmusea en kunstinstellingen in de regio. Bemerken wij als bezoekers die verschillen, niet alleen tussen Esche en Fuchs, maar bijvoorbeeld ook tussen de andere kunstmusea in de regio?
Hoe presenteert zich de hedendaagse kunst in het De Pontmuseum in Tilburg, in het Jan Cunen in Oss, of het Noord Brabantsmuseum is 's Hertogenbosch, of in Van Bommel en Van Dam in Venlo, om zo maar enkele te noemen binnen een straal van nog geen 100 kilometer? Dit zijn dan allemaal kunstmusea maar mogelijk gaat uw belangstelling nog verder en bezoekt u ook die andere presentatie plekken, die elk op hun manier ook een eigen handschrift tot uitdrukking brengen en zo de presentatie coderen.
Kijk daarom is het dus zo leuk om naar verschillen en overeenkomsten te zoeken en ze natuurlijk te ontdekken of moet ik beter zeggen te ervaren. Ook in de presentatie van hedendaagse kunst.